Agnieszka Jerka podzieliła się spostrzeżeniem mankamentów w statutach z sołtyskami i sołtysami z okolicy. Jako rozwiązanie problemu widziała opracowanie nowych statutów, uszytych na miarę każdej wsi. Wszyscy podzielili jej opinię, ale dostrzegali trudność przedsięwzięcia. Statuty nie dość, że muszą być zgodne z ustawą o samorządzie gminnym, to jeszcze powinny odpowiadać na potrzeby mieszkańców poszczególnych wsi, a na końcu być uchwalone przez radę miejską i zatwierdzone przez nadzór wojewody. Pozostało spotkać się z burmistrzem Olszyny – Leszkiem Leśko i sekretarzynią – Haliną Białoń, aby poprosić o szkolenie, które przybliży do opracowania projektów statutów. Dla władz ta potrzeba była całkowicie jasna i uzasadniona. Burmistrz od razu wyasygnował 3 tys. zł na szkolenie dla radnych, sołtysek i sołtysów.
Przeprawa przez przepisy
W kwietniu 2023 roku w świetlicy wiejskiej w Biedrzychowicach odbyło się pięciogodzinne szkolenie ,,Podstawy prawne funkcjonowania jednostek pomocniczych”, które poprowadziła Grażyna Jałgos-Dębska, ekspertka od zagadnień sołeckich, wiceprezeska Krajowego Stowarzyszenia Sołtysów. W warsztatach wzięło udział 21 osób, w tym burmistrz, urzędnicy, radni, sołtysi. Analizowali przepisy ustawy o samorządzie gminnym, dyskutowali nad statutami sołeckimi pod kątem nowych rozwiązań prawnych regulujących rolę, zadania i kompetencje poszczególnych organów sołectwa. W końcu zdecydowali się napisać zupełnie nowe statuty sołeckie. Pracowało nad nimi siedem osób pod kierunkiem ekspertki, które rozważały, negocjowały i redagowały poszczególne przepisy.
Praworządność wymaga dobrej woli
Przygotowane projekty trafiły wraz z opinią prawną do Rady Gminy Olszyna. Przy aprobacie burmistrza zaczęła się intensywna współpraca z m.in. radcą prawnym i urzędnikami nad poszczególnymi zapisami w statutach. Niektóre z nich, np. dotyczące ilości osób w radzie sołeckiej czy możliwości odwołania sołtysa wzbudzały żywe rozmowy, ale współpraca przebiegała sprawnie i konstruktywnie. Czuć było dobrą wolę i otwartość na zmiany. Po uzgodnieniu finalnych wersji statuty trafiły na obrady Rady Miasta, która zawsze w takim przypadku ma obowiązek przyjąć stosowną uchwałę. Procedura legislacyjna wymaga jednak przeprowadzenia konsultacji statutów z mieszkańcami.
Jakież było moje zdziwienie, gdy okazało się, że gmina Olszyna nie ma prawomocnej uchwały o konsultacjach społecznych. W tej sytuacji wspólnie z sekretarzynią stworzyłyśmy projekt niezbędnej uchwały, która w maju 2023 roku została przyjęta przez Radę Miejską. - wspomina Agnieszka Jerka.
Po wejściu w życie uchwały o konsultacjach społecznych trzeba było jeszcze opracować projekt zarządzenia konsultacji z mieszkańcami w sprawie statutów sołeckich. – Dobrą praktyką w uchwałach regulujących w gminie prowadzenie konsultacji jest, że inicjatywę w tym zakresie ma nie tylko rada gminy, ale także organ wykonawczy w drodze zarządzenia. Taka sytuacja ma też miejsce w gminie Olszyna – tłumaczy Wójkowski.
Co na to mieszkańcy?
Konsultacje trwały przez cały lipiec 2023 roku i był to jeden z najdłuższych okresów konsultacyjnych w Polsce dotyczący statutów sołeckich. Zgodnie z zarządzeniem sołtysi musieli organizować zebrania wiejskie, podczas których zapoznawali mieszkańców z treścią dokumentów. Później każdy uczestnik spotkania otrzymywał papierowy formularz, aby zaproponować zmiany w projektach statutów, jeśli widział taką potrzebę. Ostatecznie do urzędu nie wpłynęła żadna propozycja zmian zapewne dlatego, że sołtysi od razu wyjaśniali podczas konsultacji, skąd się wzięły wszystkie proponowane zmiany i odpowiadali na każde pytanie czy wątpliwość mieszkańców.
Spotkania odbyły się we wszystkich dziewięciu wsiach gminy Olszyna. Frekwencja była zdecydowanie wyższa niż na zwykłych zebraniach wiejskich. Rzucało się jednak w oczy to, że liczba obecnych była adekwatna do zaangażowania danego sołtysa w tworzenie projektu statutu. U aktywnych było więcej ludzi niż u tych mniej zaangażowanych. Liczebnie – od 2 do 15 osób, co stanowi od 2% do 25% osób uprawnionych do głosowania w danym sołectwie.
Ten samorząd jest Super
We wrześniu ubiegłego roku Rada Miejska Olszyny uchwaliła statuty sołeckie dla dziewięciu jednostek pomocniczych gminy. Uchwała oraz statuty zostały opublikowane w Dzienniku Urzędowym Województwa Dolnośląskiego i weszły w życie dwa tygodnie później. Nieplanowanym efektem całego przedsięwzięcia jest przyjęcie przez Radę Miejską uchwały dotyczącej przeprowadzania konsultacji społecznych w gminie oraz zarządzenia burmistrza o przeprowadzaniu konsultacji z mieszkańcami w sprawie uchwalenia statutów sołectw.
Jury nagrody Super Samorząd doceniło sołectwo Zapusta i władze gminy Olszyna za budowanie praworządności na najniższym poziomie administracyjnym. Opracowanie statutów dla dziewięciu sołectw z inicjatywy mieszkańców dowodzi, że poszanowanie litery prawa jest istotne na co dzień dla Polek i Polaków.
– Jeśli chcemy uczyć demokracji na najwyższym poziomie czy ubiegać się o nią, to ta wrażliwość na najniższym poziomie, którą widać w sołectwie Zapusta, jest kluczowa – mówi Edwin Bendyk, prezes Fundacji im. Stefana Batorego, juror nagrody Super Samorząd.
--
Fundacja Batorego co roku przyznaje nagrody Super Głos i Super Samorząd. Pierwszą z nich otrzymują organizacje społeczne i nieformalne grupy mieszkańców, które wykazały się wyjątkową konsekwencją działań i umiejętnością szukania niestandardowych rozwiązań oraz mobilizacji mieszkańców. Drugą – organizacje społeczne i nieformalne grupy mieszkańców oraz władze samorządowe, które po partnersku – jak równy z równym – pracowały nad rozwiązaniem jakiegoś lokalnego problemu. Laureaci otrzymują po 3 tys. zł na działania społeczne, pamiątkowe statuetki i dyplomy. Więcej o laureatach i finalistach nagrody Super Samorząd i Super Głos.
· Transmisja uroczystości wręczenia nagród 2 lutego o godz. 12 na profilach Fundacji Batorego na Facebooku, YouTube, profilu akcji Masz Głos, stronie głównej Onet.pl i profilu Ngo.pl
Napisz komentarz
Komentarze