Urząd Skarbowy w Lubaniu wyjaśnia - Działalność nierejestrowa

Działalność nierejestrowa istnieje w prawie polskim od 2018 r. Nie jest uznawana za działalność gospodarczą. Dlatego, żeby ją prowadzić, nie trzeba mieć wpisu w rejestrze CEIDG, czyli w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Działalność nierejestrowa (nierejestrowana lub nieewidencjonowana – spotyka się różne określenia), to drobna działalność zarobkowa osób fizycznych. 

Można ją prowadzić:

• jeżeli miesięczne przychody nie przekroczą w 2024 lub w 2025 r. 75% - kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku, czyli:
• w 2024 roku w żadnym miesiącu nie przekroczyły 3.181 zł (w okresie od stycznia do czerwca 2024 r.),
• w 2024 roku w żadnym miesiącu nie przekroczą 3.225 zł (w okresie od lipca do grudnia 2024 r.),
• w 2025 roku w żadnym miesiącu nie przekroczą 3.499 zł,
• w okresie ostatnich 60 miesięcy (5 lat) osoba fizyczna nie wykonywała działalności gospodarczej. 

Należy pamiętać, że z chwilą przekroczenia miesięcznego limitu przychodu, działalność taka zostanie uznana za działalność gospodarczą. Od momentu przekroczenia limitu w terminie 7 dni należy zarejestrować działalność gospodarczą w CEiDG.

Z działalności nierejestrowej nie można skorzystać – mimo uzyskiwania niewielkich przychodów – jeśli: 

• prowadzenie działalności wymaga zezwolenia, koncesji albo wpisu do rejestru działalności regulowanej,
• została zdefiniowana w przepisach jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy - Prawo przedsiębiorców.

W takich przypadkach działalność nie może być wykonywana jako działalność nierejestrowa.

Przykłady działalności gospodarczych, do prowadzenia których potrzebne jest zezwolenie, koncesja albo wpis do rejestru działalności regulowanej to m.in.:

• ochrona osób lub mienia
• sprzedaż alkoholu
• organizacja imprez turystycznych
• usługi detektywistyczne
• zbieranie odpadów.

Przykłady działalności, które zostały zdefiniowane jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy - Prawo przedsiębiorców, to m.in.:

• pośrednictwo ubezpieczeniowe, w tym wykonywanie czynności agencyjnych (zgodnie z ustawą o dystrybucji ubezpieczeń)
• usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych (zgodnie z ustawą o rachunkowości).

Działalność nierejestrową może prowadzić wyłącznie osoba fizyczna. Prowadząc taką działalność nie trzeba:

• zgłaszać działalności w ewidencji przedsiębiorców (CEiDG);
• zgłaszać tej działalności urzędzie skarbowym i w GUS;
• odprowadzać składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, ani na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu tej działalności;
• płacić comiesięcznych (albo kwartalnych) zaliczek na podatek dochodowy;
• płacić podatku VAT – obowiązuje zwolnienie podmiotowe, bowiem przychody z działalności nierejestrowej nie przekroczą 200 tys. zł w skali roku; zwolnienie to nie przysługuje jeśli sprzedaż dotyczy towarów i usług wymienionych w art. 113 ust. 13 ustawy o podatku od towarów i usług;
• prowadzić skomplikowanej księgowości, tylko uproszczoną ewidencję sprzedaży.

Działalność nierejestrowa wiąże się jednak z pewnymi obowiązkami. Od momentu jej podjęcia należy:

• prowadzić uproszczoną ewidencję sprzedaży;
• rozliczać przychody z działalności nierejestrowej (po odliczeniu kosztów) w zeznaniu rocznym PIT-36, według skali podatkowej, również jeśli uzyskuje się przychody z innych źródeł;
• przestrzegać praw konsumentów;
• wystawiać rachunki i faktury na żądanie kupującego.

Przychody z takiej działalności nie korzystają z tzw. „Ulgi dla młodych”, tzn. nawet nie mając ukończone 26 lat trzeba je wykazać w PIT-36 jako przychody podlegające opodatkowaniu.

Prowadzący działalność nierejestrową jest „przedsiębiorcą" w świetle prawa cywilnego. Oznacza to, że w relacjach z konsumentami jest traktowany jako przedsiębiorca i ma z tego tytułu obowiązki związane z reklamacją, zwrotem, czy naprawą. Dotyczy to również prawa konsumenta do odstąpienia w terminie 14 dni od umowy zawartej na odległość.

Prowadząc działalność nierejestrową należy prowadzić uproszczoną ewidencję sprzedaży w formie papierowej lub elektronicznie, na przykład w arkuszu kalkulacyjnym Excel. Dokładna ewidencja pozwoli szybko ustalić, czy nie przekroczono progu przychodów uprawniających do prowadzenia działalności nierejestrowej. W ewidencji tej zapisuje się sprzedaż za dany dzień, nie później niż przed dokonaniem sprzedaży w dniu następnym. Przepisy nie regulują, jakie dokładnie elementy powinna zawierać uproszczona ewidencja sprzedaży. Zazwyczaj zawiera ona:

• liczbę porządkową;
• datę sprzedaży;
• wartość sprzedaży;
• wartość sprzedaży narastająco.

W ewidencji można zapisywać również inne informacje, np. numer dowodu sprzedaży, albo informacje o rodzaju transakcji.

Jeśli ewidencja sprzedaży będzie prowadzona w sposób nierzetelny lub nie będzie prowadzona, a na podstawie dokumentacji nie będzie możliwe ustalenie wartości sprzedaży, to organ podatkowy sam określi wartość sprzedaży opodatkowanej i ustali od niej kwotę podatku należnego.

Osoby, u których obrót zrealizowany na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych nie przekroczył w poprzednim roku podatkowym kwoty 20 tys. zł, nie muszą ewidencjonować sprzedaży na kasie fiskalnej. Jeżeli działalność rozpoczęto w trakcie roku, to obrót nie może przekroczyć 20 tys. zł w proporcji do okresu wykonywania tych czynności w danym roku. Kasa fiskalna będzie jednak potrzebna w przypadku sprzedaży towarów lub usług objętych obowiązkiem ewidencjonowania sprzedaży na kasie fiskalnej. Są to, między innymi, gaz płynny, części do silników spalinowych, nadwozia do pojazdów silnikowych, sprzęt radiowy, telewizyjny i telekomunikacyjny, perfumy i wody toaletowe oraz usługi: przewozu osób oraz ich bagażu podręcznego taksówkami, naprawy pojazdów silnikowych oraz motorowerów, doradztwa podatkowego, świadczone przez stacjonarne placówki gastronomiczne, w tym również sezonowo, fryzjerskie, kosmetyczne i kosmetologiczne. W stosunku do osób będących podatnikami podatku VAT albo korzystających z kasy fiskalnej, szczególne przepisy mogą przewidywać konieczność uzyskania numeru NIP poprzez złożenie do właściwego organu podatkowego formularza NIP-7.

Należy pamiętać, że prowadzenie takiej działalności nie zwalnia od konieczności przestrzegania przepisów prawa powszechnie obowiązującego. Tym samy prowadzący działalność nierejestrową podlega kontroli przez instytucje do tego uprawnione.